Hội thảo đánh giá kết quả mô hình và chia sẻ kinh nghiệm tại dự án CBA Cẩm Tâm

Trong hai ngày 18 -19/3/2012, Hội khoa học Thủy lợi Thanh Hóa, cơ quan điều hành dự án thích ứng với biến đổi khí hậu, tại xã Cẩm Tâm, huyện Cẩm Thủy, đã tổ chức hội thảo đánh giá kết quả và chia sẻ kinh nghiệm các mô hình thử nghiệm về giảm thiểu và thích ứng với tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, do Quỹ môi trường toàn cầu GEF tài trợ.

Tham dự Hội thảo có 100 đại biểu, là đại diện lãnh đạo UBND huyện Cẩm Thủy, các phòng ban của huyện như: Nông nghiệp&PTNT, Tài nguyên & Môi trường, Trạm khuyến nông- lâm- ngư, Chủ tịch UBND  các xã lân cận, các ban, ngành, đoàn thể, đại diện cộng đồng dân cư trong vùng dự án và các hộ dân tham gia mô hình thử nghiệm.

Dự án CBA Cẩm Tâm là dự án góp phần giảm thiểu tổn thương và tăng cường khả năng thích ứng nhằm giảm tác động của hạn hán và lũ quét đến sản xuất nông nghiệp ở xã Câm Tâm, với mục tiêu cụ thể là :

(1)        Nâng cao nhận thức và hiểu biết của chính quyền và người dân địa phương về tác động của biến đổi khí hậu đến phát triển bền vững của địa phương

(2)        Xây dựng mô hình ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật nhằm hạn chế tác hại của hạn hán và lũ quét thông qua việc tăng cường bảo vệ và sử dụng bền vững tài nguyên nước (thu trữ nước mặt và nước mưa), đất (hạn chế thóai hóa đất), và đa dạng sinh học nông nghiệp (sử dụng các giống lúa chịu hạn của địa phương).

Trong đó, đối với mục tiêu thứ 2, đã áp dụng xây dựng 3 mô hình thử nghiệm: Mô hình thu trữ nước & sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả ; Mô hình xây dựng hệ thống mương đồng mức kết hợp với trồng rừng để hạn chế lũ quét; Mô hình luân canh cây trồng chịu hạn .

Kết quả các mô hình đã đạt dược:

- 20 bể nước quy mô hộ gia đình (BNHGĐ) đã được xây dựng, trong đó 15 bể được xây dựng theo kiểu truyền thống bằng gạch xây, 5 bê được xây dựng theo công nghệ mới bằng bê tông vỏ mỏng, để trữ nước mưa sử dụng trong các tháng mùa khô, hanh và nếu sử dụng tiết kiệm( chỉ dùng cho ăn uống và vệ sinh), có thể dùng nước trong bể đến mùa mưa năm sau.

Do có hiệu quả rất thiết thực, nên đến nay đã có gần 40 hộ xây BNHGĐ thu trữ nước mưa và nước mó, với quy mô bể chỉ từ 2m3- 5m3, riêng hộ ông Quách Quý Quynh (xóm Thủy Thanh) đã xây bể có  dung tích đến 120m3.

- Đã đào đắp đươc 3,714 km mương đồng mức tại 2 khu vực: khu vực sườn đồi phía tây đập Hon Cóc và khu vực sười đồi phía trên trường tiểu học và trung học cơ sở của xã, đồng thời khơi thông các rãnh dọc (mương doc) để dẫn nước lũ ra phía hồ và các khe suối tự nhiên. Trồng 16.000 cây keo lai trong khu vực xây dựng mương đồng mức kết hợp với trồng xen cây sắn trong những năm đầu. Qua các trận mưa lớn sau hoàn lưu của các cơn bão số 3 và số 4 tháng 8/2010), bão số 2, số 3 ( 6 & 7/2011), hệ thống mương đồng mức đã phát huy hiệu quả, han chế được ngập úng và sạt lở cho các khu vực trường  Tiểu hoc và THCS  và đường đi lại của người dân trong khu vưc.

- Thử nghiệm các công thức luân canh trong mô hình nông nghiệp:

Công thức 1(đất 2 vụ lúa chủ động nước): Lúa xuân- lúa mùa tại thôn Tân Thành và thôn Mới với công thức luân canh: Lúa xuân (D ưu 527, N.ưu 69, TH 3-4, Q5)- Lúa mùa (TH 3-4; Nhị ưu 838, KD18) trên diện tích canh tác 6 ha. Qua quá trình thực hiện công thức 1 cho thấy giống lúa N.ưu 69 là giống cho năng suất cao nhất trong vụ xuân (6 tấn/ha), giống TH3-4 là giống cho năng suất cao nhất trong vụ mùa (5-5,5 tấn /ha). Lúa xuân(D.ưu 527, N.ưu 69, TH3-4, Q5)+ lúa mùa chịu hạn tại( TH3-4, Nhị ưu 838, Khang Dân 18) tại KV1( xóm Tân Thành): Thử nghiệm trên diện tích 3ha ;

Công thức 2: Canh tác trên đất không chủ động tưới (1 vụ lúa, 2 vụ màu): Lạc xuân (phủ ni lon)( L08, L12, L23, TB25)- Lúa mùa sớm chịu hạn(TH 3-4;KD18, HD9) - Khoai lang đông (KB1) trên diện tích 6 ha tại thôn Tân Thành, thôn Mới. Đã xác định được giống cây trồng thích hợp là giống lạc TB25, L23 (năng suất đạt 2,4-3,0 tấn/ha), giống lúa mùa chịu hạn là HD9 (năng suất đạt 4,5-5,0 tấn/ha trong điều kiện hạn nặng kéo dài của vụ mùa năm 2011), giống khoai lang KB1 cho năng suất củ xấp xỉ 7tấn/ha.;

Công thức 3: Canh tác trên đất không chủ động tưới của khu vực 2 tại thôn Mới với công thức luân canh Lúa xuân chịu hạn (giống KD18, HD9)- lúa mùa chịu hạn (TH3-4, KD18, HD9)- khoai lang (KB1) trên diện tích canh tác là 6ha. Các giống cây trồng thích hợp là: Đối với với lúa: KD18, HD9 ( năng suất đạt 4,0-4,5 tạ/ha trong vụ xuân và 4,5-5,0 tạ/ha trong vụ mùa); giống khoai lang KB1;

Lúa nương chịu hạn LC93-4, thử nghiệm trên diện tích 3 ha trong năm 2010, gặp đợt nắng nóng từ tháng 4- tháng 6 kéo dài gần 60 ngày với nhiệt độ từ 39-trên 40oC, nên lúa mọc lên không phát triển được. Do vậy công thức lúa nương chịu hạn đã không thành công.

Đây là dự án đầu tiên về giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng, được thực hiện trên địa bàn tỉnh, trong điều kiện nguồn kinh phí còn hạn hẹp nhưng đã đạt được những kết quả rất khả quan, các mô hình ứng dụng có quy mô nhỏ, kỹ thuật đơn giản, phù hợp với điều kiện địa hình và trình độ dân trí của người dân vùng trung du miền núi của tỉnh . Chính vì vậy, chúng tôi rất mong muốn được các cấp, các ngành chức năng của tỉnh quan tâm, khuyến khích áp dụng rộng rãi các mô hình thành công trong kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn toàn tỉnh./.

Phạm Xuân Quý