Thúc đẩy hợp tác nhằm bảo tồn hiệu quả loài Vượn đen má trắng và các loài nguy cấp ở vùng cảnh quan Xuân Liên – Pù Hoạt

Hai khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt, Nghệ An và Xuân Liên, Thanh Hóa nằm trong hành lang xanh Đông dương có rất nhiều loài thú quý hiếm, trong đó có loài vượn đen má trắng (tên khoa học là Nomascus leucogenys) là loài linh trưởng được xếp vào nhóm Cực kỳ nguy cấp (CR) vì có nguy cơ tuyệt chủng rất cao (theo Danh sách đỏ của IUCN năm 2020.

Thông qua các cuộc điều tra giám sát của Trung tâm bảo tồn thiên nhiên và phát triển (CCD) về  loài vượn đen má trắng tại Khu bảo tồn Xuân liên và Pù Hoạt giai đoạn 2019 – 2020 cho kết quả ở Xuân Liên có 42 đàn với 111 cá thể ( so với 19 đàn 56 cá thể giai đoạn năm 2011 đến 2012). Tại Pù Hoạt 67 đàn với 161 cá thể.  Kết quả này khẳng định thêm một lần nữa giá trị bảo tồn cũng như tầm quan trọng của vùng cảnh quan Xuân Liên – Pù Hoạt đối với loài vượn đen má trắng. Có lẽ đây là vùng phân bố và bảo tồn quan trọng nhất cho loài vượn cực kỳ nguy cấp này. Mối đe dọa chính đối với vượn đen má trắng vẫn là săn bắn. Ngoài ra, việc phát triển một số thủy điện mới (ví dụ thủy điện Nậm Xâm) cũng là một mối đe dọa lâu dài vì đập thủy điện sẽ làm mất rừng, tăng khả năng xâm nhập và làm chia cắt vùng sống của vượn.

Để bảo tồn được loài động vật cực kì nguy cấp và quý hiếm này cần có sự hợp tác chặt chẽ trong công tác tuần tra bảo vệ của các kiểm lâm khu bảo tồn. Xây dựng và thực hiện cơ chế phối hợp và chia sẻ thông tin thường xuyên giữa hai khu bảo tồn nhằm có các biện pháp quản lý và tuần tra phù hợp nhằm giảm thiểu các tác động bất lợi. Tăng cường truy quét các hoạt động săn bắt, bẫy thú rừng trái phép, đẩy mạnh truyền thông cộng đồng về bảo vệ rừng và động vật hoang dã.

Hoạt động bảo tồn dựa vào công đồng người dân bản địa là rất quan trọng, thông qua giám sát dựa vào cộng động, người dân được tham gia sẽ nâng cao nhận thực về tầm quan trọng của việc bảo tồn các loài thú trong đó có các loài nguy cấp quý hiếm.

Công tác bảo tồn thiên nhiên của hai khu bảo tồn Pù Hoạt và Xuân Liên cần được xác định là cùng chung hành lang xanh của các loài thú ( không phân biệt lãnh thổ, ranh giới của 2 tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa). Quá trình tuần tra giám sát các lực lượng kiểm lâm cần xác định trách nhiêm chung là hỗ trợ nhau để cùng bảo vệ các loài động vật hoang dã chung của cả hai khu bảo tồn thiên nhiên cùng một vành đai xanh không chỉ của 2 tỉnh mà cả khu vực Đông dương.

Nguyễn Viết Nghị và Nguyễn Thành Chung