Liên hiệp hội tổ chức hội nghị lấy ý kiến tham gia sửa đổi Hiến pháp năm 1992
Ngày 28/2/2013, tại hội trường B sở Khoa học và Công nghệ Thanh Hoá, Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Thanh Hoá đã tổ chức hội nghị góp ý kiến vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Tham dự hội nghị có đông đủ các đồng chí uỷ viên Ban Chấp hành, Thủ trưởng các đơn vị liên kết, Giám đốc các Trung tâm trực thuộc Liên hiệp hội. TS. Nguyễn Văn Bảo, Bí thư Đảng đoàn - Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Thanh Hoá chủ trì hội nghị.
Tại hội nghị, các đại biểu đánh giá: Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 lần này là bản hiến pháp đầy đủ nhất từ trước đến nay, đáp ứng đúng tâm tư, nguyện vọng của nhân dân trong bối cảnh đất nước đổi mới và hội nhập.
Về các ý kiến tham gia vào Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, với tinh thần nghiêm túc, các đại biểu đã tham gia nhiều nội dung có tính khoa học và thực tiễn để xây dựng Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, tập trung vào các nội dung chính sau đây:
Về “Lời nói đầu”, cơ bản Dự thảo đã có sự kế thừa nội dung “Lời nói đầu” Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992, đảm bảo tính khái quát, nổi bật về truyền thống lịch sử dân tộc, lịch sử cách mạng của Đảng, nhân dân ta và lịch sử lập hiến; định hướng chiến lược của cách mạng, thể hiện được ý chí của nhân dân.
Về Chế độ chính trị (Chương I), cơ bản Dự thảo đã khẳng định được thể chế chính trị của nước ta (Điều 1), bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (Điều 2), khẳng định và làm rõ hơn bản chất giai cấp và vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam (Điều 4), các phương thức để nhân dân thực hiện quyền làm chủ (Điều 6), nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Nhà nước (Điều 8), tư tưởng phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc (Điều 9, Điều 10) và chính sách đối ngoại (Điều 12)…
Tuy nhiên, đa số ý kiến đề nghị Hiến pháp cần khẳng định rõ hơn vị trí chính trị và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng chính trị duy nhất lãnh đạo Nhà nước và xã hội; làm rõ hơn bản chất Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với vai trò chủ thể của quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, sự phân công, phối hợp, kiểm soát trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp giữa các cơ quan Nhà nước; các hình thức để nhân dân thực hiện quyền dân chủ thực sự dù là dân chủ trực tiếp hay dân chủ đại diện…
Về Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân (Chương II ), cơ bản Dự thảo tiếp tục khẳng định và làm rõ hơn các quyền này của Hiến pháp 1992 đồng thời đã bổ sung một số quyền mới phù hợp với các điều ước quốc tế và sự phát triển về mọi mặt của đất nước như quyền sống (Điều 21), quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người, hiến xác (Điều 22), quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư (Điều 23).
Tuy nhiên, đa số ý kiến cho rằng, kết cấu chương này cần phải mạch lạc và chặt chẽ hơn để làm rõ những vấn đề pháp lý của quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.
Về Kinh tế, xã hội, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường (Chương III), cơ bản Dự thảo đã quán triệt được đường lối của Đảng ta về phát triển kinh tế, xã hội đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, trên cơ sở xác định nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế cùng phát triển lâu dài, hợp tác, bình đẳng và cạnh tranh theo pháp luật (Điều 54), Nhà nước xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường (Điều 55), khẳng định quyền tự do kinh doanh (Điều 56), làm rõ sở hữu toàn dân về đất đai (Điều 57); tiếp tục khẳng định giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ là quốc sách hàng đầu trên cơ sở xác định trách nhiệm của Nhà nước và xã hội đối với sự nghiệp giáo dục, đào tạo, khoa học, công nghệ; bổ sung một số quy định mới về bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu, các đại biểu cho rằng, để đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa, Dự thảo cần xác định rõ hơn vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế quốc dân, nhất là đối với các ngành kinh tế trọng điểm.
Về bộ máy Nhà nước, cơ bản Dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã thể hiện được vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước trong hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Đặc biệt là làm rõ hơn quyền năng của Quốc hội trên cơ sở bổ sung một số quy định mới về quyền quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách và nhiệm vụ cơ bản về phát triển kinh tế, xã hội của đất nước (khoản 3, Điều 75), quyền phê chuẩn việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (khoản 7, Điều 75), quyền bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn (khoản 8, Điều 75); làm rõ hơn nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước tại các Điều 93 95, của Hiến pháp; làm rõ hơn trách nhiệm của Chính phủ trong hoạt động hành pháp và của Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân trong hoạt động tư pháp.
Ngoài những vấn đề chung nêu trên, Liên hiệp hội còn tham gia nhiều ý kiến cụ thể kiến nghị sửa đổi, bổ sung, chỉnh lý kết cấu, nội dung của 11 chương và 32 điều trong Dự thảo, hy vọng có được đóng góp thiết thực nhất của đội ngũ trí thức tỉnh nhà cùng với toàn dân xây dựng Hiến pháp nói riêng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nói chung thực sự “của dân, do dân và vì dân”.
Phạm Kim Tân